علامه عبدالماجد دریاآبادی در سال ۱۳۱۰ق./۱۸۹۲م. در دریاباد (دریاآباد) از توابع شهر بارهبنکی ایالت اتراپرادش هند چشم به جهان گشود. وی از خاندان سرشناس قدوایی بود که سالیان بسیار مرجع قضا بودند. پدربزرگش مفتی مظهرکریم به جهت شرکت و فتوای جهاد در قیام بزرگ ۱۸۵۷م. علیه اشغالگری بریتانیا در هند به نهسال زندان محکوم شد.
وی در سال ۱۹۱۲م. در رشتۀ فلسفه مدرک لیسانس گرفت و در ادامه در مقطع کارشناسیارشد رشتۀ روانشناسی دانشکدۀ سینت استیفنز دهلی به تحصیل پرداخت. وی به زبان انگلیسی و عربی تسلط کامل داشت و دست به مطالعات گستردهای در فلسفه و روانشناسی زد. همچنین از محضر استادان بنامی چون علامه شبلی نعمانی، مولانا ابوالکلام آزاد، علامه سید سلیمان ندوی، مولانا عبدالباری فرنگیمحلی و مصلحینی چون حکیمالامت علامه اشرفعلی تهانوی و شیخالاسلام مولانا حسیناحمد مدنی بهره بسیار برد.
دریاآبادی از نوجوانی و در دوازده۲سالگی کار نویسندگی را در قالب نوشتن یادداشت‌ها و مطالبی برای روزنامۀ «اوده» آغاز کرد. پس از پنجاه‌سالگی نیز بیشتر به مطالعات و پژوهش‌های قرآنی روی آورد. تألیف دو تفسیر قرآن به زبان اردو و انگلیسی از آثار مهم این دوره است. وی افزون بر تفسیر قرآن، آثاری چند در موضوعات قرآنی، فلسفی، تاریخی و اخلاقی به زبانهای انگلیسی و اردو تألیف کرد. ۱٫ ارض القرآن (جغرافیای قرآنی)؛ ۲٫ أعلام القرآن (شخصیت‌های قرآنی)؛ ۳٫ سیرت نبوی قرآنی (سیرۀ نبوی در قرآن)؛ ۴٫ مشکلات القرآن؛ ۵٫ الحیوانات فی القرآن؛ ۶٫ مسائل القصص؛ ۷٫ فلسفۀ اجتماع؛ ۸٫ تاریخ تمدن؛ و ۹٫ تاریخ اخلاق اروپا از جملۀ این آثاراند. آثار وی هم مرجعی برای دانش‌پژوهان و عالمان دین، و هم مورد توجه روشنفکران و نواندیشان است.
دریاآبادی در نگاه معاصران خود، ادیبی توانمند و صاحب سبک، روزنامهنگاری بنام، و نویسنده، فیلسوف و مفسری بزرگ بود.
سرانجام در ژانویه ۱۹۷۸م. پس از ۸۶ سال عمر پربار به دیار باقی شتافت.
نوشتۀ عبدالرئوف شهنواز
منبع: شمارۀ ۷۴-۷۵ فصلنامۀ ندای اسلام
