وقت باارزش‌ترین سرمایۀ یک انسان است و باید از دسترس راهزنان دور نگه داشته شود. دزدانِ وقت بسیارند و با استفاده از نقاب‌های مختلف و ظاهرفریب برای ربودن این گوهر ارزشمند کمین کرده‌اند.
باید نسبت به ارزش و اهمیت وقت حریص بود و به ضایع نکردن و استفادۀ صحیح از آن توصیه و سفارش کرد. درواقع وقت همان لحظه لحظۀ عمر و وسیلۀ سعادت یا شقاوت ابدی انسان است. هر نفَس انسان ارزش و بهای غیرقابل وصفی دارد و وقتی که از دست رفت هرگز به‌دست نمی‌آید.
یکی از نشانه‌های وقت‌کشی مبتلا شدن به بیماری سخت این زمان، یعنی تصور بی‌نیازی از دین است. وقتی انسان خود را از دین مستغنی بداند، مرگ را فراموش می‌کند و گوهر گرانبهای وقت را به هدر می‌دهد. لحظات پیشِ روی عمر فرا می‌رسد و به گذشته می‌خزد، درحالی‌که نمی‌دانیم با گذر عمر چه سرمایۀ گرانبهایی را از دست می‌دهیم.
رسول اکرم صلّی‌الله‌علیه‌وسلّم در حدیثی می‌فرماید: روز قیامت پاهای انسان از جای خود تکان نمی‌خورد تا زمانی‌که به این چهار سوال پاسخ نگوید: ۱٫ از عمر، که آن‌را چگونه سپری نموده است. ۲٫ از جوانی، که چگونه از آن بهره گرفته است. ۳٫ از مال، که در چه راهی آن را صرف کرده است. ۴٫ از علم، که چگونه به آن عمل کرده است.
از جمله عوامل تضییع وقت می‌توان موارد زیر را نام برد: ۱٫ احوالپرسی و تعارف بیش از حد ۲٫ مشغول شدن به کارهای بیهوده و کم اهمیت مانند مطالعۀ مطالب غیرمفید و غیرضروری، و تلفن‌های مزاحم و طولانی ۳٫ پرداختن به گذشتۀ از دست رفته؛ سعدیا دی رفت و فردا همچنان معلوم نیست/ در میان این و آن فرصت شمار امروز را ۴٫ خودداری از تفویض اختیار؛ هیچ‌کس قادر نیست به تنهایی همۀ کارها را انجام دهد، ولی بعضی افراد تصور می‌کنند کسی جز آنها قادر نیست کارها را باسرعت و کیفیت انجام دهد، بنابراین همۀ کارها را خود به دوش می‌کشند که این طرز فکر باعث توقف رشد مجموعه‌های مختلف خواهد شد. ۵٫ نداشتن قاطعیت در تصمیم‌گیری. ۶٫ نداشتن انضباط شخصی، از این شاخه به آن شاخه پریدن، کار امروز را به فردا انداختن، شرکت در جلسات غیرضروری و…
نکته آنکه زمان از دست رفتنی است و نمی‌توان آن را پس‌انداز کرد، تنها می‌توان از آن به روش‌های مختلف بهره‌وری کرد.
کیفیت زندگی هر انسانی به چگونگی بهره‌برداری او از وقت بستگی دارد و شاه‌کلید این بهره‌برداری نظم است.
در بحث بهره‌وری و استفادۀ بهینه از وقت، نشیب‌ها بسیار است. اگر نشیبی در زندگی بشر نباشد قدر فرازها را نخواهد دانست. برای این که زمان کافی برای هر کاری داشته باشیم باید از وقت درست استفاده کنیم.
در پایان به بیان برخی راهکارها برای استفادۀ بهینه از وقت می‌پردازیم:
ـ برنامه‌ریزی از مهم‌ترین عواملی است که موجب می‌شود از وقت در زندگی خوب استفاده کنیم. در برنامه‌ریزی باید آنچه مهم‌تر است در اولویت قرار گیرد تا از انجام کارهای مهم‌تر باز نمانیم.
ـ تردید و دودلی یکی از عوامل مهم اتلاف وقت است، بنابراین در انجام کارها باید قاطعیت داشت.
ـ سرعت عمل در هر کار شرط اساسی موفقیت است و موجب استفادۀ بهینه از وقت می‌شود.
ـ امروزه وجود محدودیت‌ها توجه به بهره‌برداری درست از زمان را اجتناب‌ناپذیر می‌سازد و استفاده از فرصت‌ها در محدودیت‌ها بهترین پاسخ به آنهاست.
ـ مطالعۀ زندگی بزرگان دین که به ما می آموزد چگونه از وقت خود درست استفاده کنیم.
ـ ایجاد تنوع در وقت؛ چنان که خداوند درسوره مبارکه فاطر آیه۱۳ می‌فرماید: “یولج اللیل فی النهار و یولج النهار فی اللیل و سخرالشمس و القمر کل یجری لأجل مسمئ” (شب را در روز داخل می‌کند و روز را در شب، و خورشید و ماه را مسخر کرده و هر کدام از آنها تا سرآمد معینی به حرکت خود ادامه می‌دهد) می‌توان مشاهده کرد که یکنواختی در زندگی عین وقت‌کشی است؛ چراکه اگر تنوع نباشد هدف و کار انسان هر چند هم که سازنده و مفید باشد در یک نقطه متوقف می‌شود و انگیزه برای پیشرفت از بین می‌رود.
محمود خلیلی‌نیاـ طبس مسینا، خراسان جنوبی
